Μετά την συνάντηση της ομάδας ‘Φίλοι των Παραδοσιακών Ποικιλιών’ τον Ιούνιο του 2008 στο Πάρκο Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας, και την πρόταση ορισμένων καλλιεργητών, για να ξεκινήσουν καλλιέργεια μερικών τοπικών παραδοσιακών ποικιλιών στο Πάρκο, με σκοπό την αναπαραγωγή και διάδοση της χρήσης και της καλλιέργειας τους, η ομάδα του Πάρκου πήρε την απόφαση να εντάξει το αντικείμενο των τοπικών ποικιλιών στα πλαίσια των δραστηριοτήτων της γύρω από την Εθνοβοτανική.
Έτσι, με αφετηρία το Πάρκο Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας, ξεκινά μια σειρά δράσεων για την «ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ, ΔΙΑΔΟΣΗ και ΧΡΗΣΗ των παραδοσιακών τοπικών ποικιλιών καλλιεργουμένων φυτών» με αντικείμενο την καταγραφή της τοπικής γνώσης γύρω από τις παραδοσιακές ποικιλίες καθώς και με την συγκέντρωση, την καταγραφή και τεκμηρίωση, την διατήρηση και ανταλλαγή, και την διάδοση της καλλιέργειας και της χρήσης των παραδοσιακών ποικιλιών. Θα δοθεί προτεραιότητα σε φυτικά είδη – ποικιλίες που έχουν μακρύ παρελθόν καλλιέργειας στην Κρήτη, όπως τα δημητριακά και τα όσπρια, και έχουν περάσει εκούσια ή ακούσια επιλογή για να προσαρμοστούν στις ιδιαίτερες συνθήκες του νησιού.
Στα πλαίσια των δράσεων αυτών, το Σάββατο 6/12/2008, έγινε η σπορά ορισμένων Κρητικών παραδοσιακών ποικιλιών σε μια έκταση του Πάρκου Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας. Σπάρθηκαν η ποικιλία σταριού μαυραθέρας (Triticum turgidum subsp. durum), με σπέρματα που έφερε ο Δημήτρης Παυλάκης από το Σαμωνά Αποκορώνου, κρητικό κριθάρι (Hordeum vulgare), ψαρές (Lathyrus ochrus) και τοπικά κουκιά (Vicia faba) που έφερε ο Μπάμπης Ανουσάκης από τον Πλάτανο Κισσάμου.
Η εθελοντική συνεργασία - συμμετοχή όσων φίλων έχουν την δυνατότητα και την επιθυμία να βοηθήσουν θα συμβάλλει σημαντικά στην υλοποίηση των παραπάνω στόχων. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε στο 2821055988 με την Μέλπω Σκουλά.
Αναζητώντας τις χαμένες ποικιλίες
Η συνεχιζόμενη και συστηματική εξαφάνιση των τοπικών ποικιλιών καλλιεργούμενων φυτών, θα οδηγήσει σύντομα στο σημείο να θεωρείται πολυτέλεια το δίλημμα κατά πόσο θέλουμε να καταναλώνουμε μεταλλαγμένα ή όχι. Όταν εξαφανισθούν οι τοπικές ποικιλίες καλλιεργούμενων φυτών, μαζί θα εξαφανισθούν ανεπιστρεπτί και οι επιλογές μας καθώς θα είμαστε διατροφικά απόλυτα εξαρτημένοι.
Οι κοινωνίες των νησιών επιβίωναν πάντα καλλιεργώντας τις δικές τους ποικιλίες οι οποίες χρειάστηκαν αιώνες για να προσαρμοσθούν στις ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες, όπως ή έλλειψη νερού, οι άνεμοι, το φτωχό χώμα. Αλλά ενώ χρειάσθηκαν αιώνες για να εξελιχτούν οι τοπικές ποικιλίες φυτών σε λίγες μόνο δεκαετίες βλέπουμε ότι σε ολόκληρη την Ελλάδα εξαφανίζονται με ιδιαίτερα ανησυχητικούς ρυθμούς. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι πριν μερικές δεκαετίες στην Ελλάδα καλλιεργούνταν 250 ποικιλίες σταριού, 111 ποικιλίες μαλακού σταριού και 139 ποικιλίες σκληρού σταριού. Απ’ αυτές απέμειναν 20. Στην Κρήτη, το 1942, μεταξύ άλλων, καταγράφηκαν 10 ποικιλίες μαλακού σταριού ( Triticum aestivum), 13 ποικιλίες σκληρού σταριού (Triticum turgidum subsp. durum) και 6 ποικιλίες κριθαριού (Hordeum vulgare).
Αλλά ενώ στην Ελλάδα και σε αλλά χώρες με πλούσια γεωργική και βιολογική ποικιλότητα οι τοπικές παραδοσιακές ποικιλίες αφήνονται να χαθούν στη λήθη και μόνο μερικές υπολειμματικές καλλιέργειες μπορεί πια να βρεθούν στα μέρη μας, στον Βόρειο Πόλο κατασκευάσθηκε και λειτουργεί τράπεζα σπόρων για να διατηρήσει τις παραδοσιακές ποικιλίες των καλλιεργούμενων φυτών του κόσμου όλου. Η τράπεζα σπόρων στο νησί Σβάλμπαρντ της Νορβηγίας, δίπλα στον Αρκτικό Κύκλο, άρχισε να λειτουργεί από τον Φεβρουάριο του 2008 και έχει συγκεντρώσει ήδη πάνω από 200.000 ποικιλίες καλλιεργούμενων φυτών από την Ασία, Αφρική, Λατινική Αμερική και Μέση Ανατολή. Η Νορβηγική κυβέρνηση με την οικονομική συνδρομή των ΗΠΑ, Μεγάλης Βρετανίας και άλλων δυτικών χωρών, και με ‘δωρεές’ από τα ιδρύματα Bill and Melinda Gates, Rockfeller, τις εταιρείες Monsanto και Sygenta, μεταξύ άλλων, δαπάνησε πολλές δεκάδες εκατομμυρίων ευρώ για την κατασκευή του. Η αιτία; «Η ποικιλότητα των καλλιεργούμενων φυτών, σύντομα θα αποδειχθεί ότι είναι o πιο ισχυρός και απαραίτητος πόρος για να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή, η έλλειψη νερού, ενέργειας και τροφής για τον αυξανόμενο πληθυσμό» λέει ο εμπνευστής του έργου Cary Fowler. Ο νοών νοήτω.
Ίσως τα πράγματα στην Ελλάδα να μην είναι τόσο άσχημα όσο φαίνονται. Ίσως η πορεία προς την απώλεια και τη λήθη να έχει σταματήσει ή ακόμα και να έχει αντιστραφεί. Υπάρχουν αξιοσημείωτες προσπάθειες όπως του ΑΙΓΙΛΟΠΑ - Δίκτυο για την Βιοποικιλότητα και την Οικολογία στην Γεωργία (www.aegilops.gr) που έχει έδρα στα Άνω Λεχώνια του Βόλου, της Εναλλακτικής κοινότητας ΠΕΛΙΤΙ - Πανελλαδικό Δίκτυο Διάδοσης και Διάσωσης των Ντόπιων Ποικιλιών (www.peliti.gr) με έδρα στο Μεσοχώρι Δράμας, της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ που δραστηριοποιείται στα νησιά του Αιγαίου και έχει έδρα στην Ικαρία (www.archipelago.gr) και άλλων.
Μέλπω Σκουλά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου