Σώστε τα μνημεία

Πρόταση στο Δήμο Ακρωτηρίου να εκπονήσει τοπογραφικά σχέδια στις περιοχές γύρω από τα μνημεία της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων προκειμένου να οριοθετηθούν ζώνες αρχαιολογικής προστασίας, κάνει ο Προϊστάμενος της 28ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Μιχάλης Ανδριανάκης, με αφορμή το ρεπορτάζ που δημοσιεύσαμε στο προηγούμενο τεύχος μας για τις αυθαιρεσίες στο λόφο Καλόγερο στο Μαράθι.
Σύμφωνα με τον κ. Ανδριανάκη, «η περιοχή του Ακρωτηρίου βάλλεται άγρια από την ανεξέλεγκτη οικοδόμηση και μόνο με καθορισμό ζωνών προστασίας μπορούμε να προστατεύσουμε τα μνημεία αυτά». Όμως, η Αρχαιολογική Υπηρεσία δεν διαθέτει Τοπογράφο Μηχανικό, έτσι τα τοπογραφικά πρέπει να αναλάβει ο Δήμος (που επίσης δεν έχει δικό του Τοπογράφο). Όμως ο κ. Ανδριανάκης δεσμεύτηκε: «αν μας κάνει τα τοπογραφικά ο Δήμος, εμείς θα προχωρήσουμε το συντομότερο στον καθορισμό ζωνών». Για πρώτη φορά δίνεται η ευκαιρία στο Δήμο Ακρωτηρίου να κάνει κάτι για την προστασία του τόπου από την υπεροικοδόμηση, μέχρι να γίνει το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο. Μάλιστα, αυτού του είδους η συνεργασία «δεν συνηθίζεται» όπως μας λέει ο Προϊστάμενος, αλλά στην περίπτωση του Ακρωτηρίου είναι απαραίτητη για «σωθεί ό,τι απέμεινε» όπως λέει χαρακτηριστικά:
«Πρέπει να δούμε σε συνεργασία με το Δήμο ό,τι πλέον απέμεινε να προστατευθεί σε οικισμούς όπως οι Στέρνες, ο Παζινός κλπ. Μάλιστα, καλό θα είναι να λάβει ο Δήμος υπόψη και τις περιοχές φυσικού κάλλους που μπορούν να ενισχυθούν από πρόγραμμα προστασίας όπως το NATURA 2000 όπως ο ορεινός όγκος».
Για ποια μνημεία όμως μιλάμε;
Από τις πρώτες προτεραιότητες είναι η «ζώνη της Αγίας Τριάδας και η ενοποίηση του ορεινού όγκου μέχρι το Γουβερνέτο και τη θάλασσα. Εχουμε χωροθετήσει κάποιες δραστηριότητες της Ι.Μ. Αγίας Τριάδας όπως το Ελαιοτριβείο και το Οινοποιείο, κι απομένει ο καθορισμός των ζωνών».
Εύκολα και κατά πληροφορίες μας άμεσα, μπορεί να κηρυχθεί ζώνη προστασίας γύρω από το λατομείο πέτρας του Σταυρού, από το οποίο έχουν κοπεί οι πέτρες με τις οποίες χτίστηκαν τα Χανιώτικα τείχη. Η διαδικασία επείγει, καθώς γίνονται συνέχεια παρεμβάσεις εκεί και σε λίγα χρόνια δεν θα μείνει τίποτα να προστατεύσουμε, λένε οι αρχαιολόγοι.
Τέλος, ζώνες προστασίας πρέπει να καθοριστούν γύρω από την Ι.Μ. Αη Γιάννη Ελεήμονα στον Παζινό, τη Μονή Καλογραιών στις Κορακιές και άλλα μικρότερα μοναστήρια και βυζαντινές εκκλησίες (όπως αυτές στο Βόθωνα και το Αρώνι).
Όμως, οι διαδικασίες για την κήρυξη τόσων ζωνών μπορεί να είναι χρονοβόρες, κάτι που εξαρτάται από τις δυνατότητες των αρμόδιων υπηρεσιών.
Πάντως, εντύπωση κάνει το γεγονός ότι με τόσο σημαντικά μνημεία το Ακρωτήρι δεν έχει ως τώρα καμια ζώνη προστασίας (εκτός από αυτές του Μαραθίου που ανήκουν στην Εφορεία Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων). Ο ίδιος ο κ Ανδριανάκης μας λέει ότι «η μελέτη για τη μεταφορά της διαχείρισης των απορριμμάτων στο Στρογγυλό Κεφάλι δρομολογήθηκε τότε, επειδή δεν υπήρχε ζώνη προστασίας γύρω από τις Μονές. Προς το παρόν με το δικαίωμα που έχουμε γύρω από κάθε μοναστήρι επειδή είναι κηρυγμένα μνημεία., βάζουμε κάποιους οικοδομικούς όρους.»
Πώς ορίζονται οι ζώνες;
Η ζώνη Α ορίζεται εντός και σε κοντινή περίμετρο όπου επηρεάζεται άμεσα το μνημείο και μέσα σε αυτήν απαγορεύεται οποιαδήποτε οικοδομική δραστηριότητα. Η ζώνη Β ορίζεται σε μια ευρύτερη περίμετρο γύρω από τη ζώνη Α και εκεί η δόμηση είναι ελεγχόμενη, με περιορισμένες δυνατότητες και εξαρτάται από το ίδιο το μνημείο, ελέγχονται δηλαδή η θέση της οικοδομής και η μορφολογία του εδάφους κ.α.